Thiếu nữ gặp nạn

Thiếu nữ gặp nạn là một phép chuyển nghĩa rất thường được sử dụng, ngụ ý về một hoặc nhiều người đàn ông phải giải cứu một phụ nữ đã bị bắt cóc hoặc rơi vào tình trạng nguy hiểm nói chung, ngoài ra còn có một ngụ ý khác là Anh hùng cứu mỹ nhân. Mối quan hệ họ hàng, tình yêu hoặc ham muốn (hoặc sự kết hợp của những thứ đó) tạo cho nhân vật nam chính động lực hoặc sự thôi thúc để bắt đầu câu chuyện. Bản thân nhân vật nữ có thể có năng lực, nhưng vẫn thấy bản thân đôi khi bị rơi vào tình huống này. Theo một số nhà phê bình, sự bất lực của những phụ nữ hư cấu đều có liên quan đến quan điểm bên ngoài lề tiểu thuyết, rằng phụ nữ là một nhóm cần được đàn ông chăm sóc. Điều đó đã được mô tả như sau: "Những gì thay đổi qua nhiều thập kỷ không phải là damsel (người phụ nữ luôn là nạn nhân yếu đuối cần nam giới cứu) - mà chính là kẻ tấn công. Những kẻ tấn công trên các phương tiện truyền thông đại chúng thường là: quái vật, nhà khoa học điên, Đức quốc xã, hippie, kẻ xấu ngoài vòng pháp luật, người ngoài hành tinh ... nhóm nào nổi trội nhất, đáp ứng nỗi sợ hãi của tập thể về một nền văn hóa sẽ đảm nhận vai trò". Ngụ ý này không nhất thiết liên quan đến việc nhân vật nam chính "lấy" nữ làm phần thưởng, nhưng có thể được kết hợp với các phép chuyển nghĩa khác trong đó nhân vật nữ trở thành phần thưởng của nhân vật nam ở cuối câu chuyện.

Từ nguyên

Từ "damsel" bắt nguồn từ tiếng Pháp demoiselle, có nghĩa là "phụ nữ trẻ", và thuật ngữ "thiếu nữ gặp nạn" là bản dịch từ tiếng Pháp demoiselle en détresse. Nó là một thuật ngữ cổ xưa không được sử dụng trong tiếng Anh hiện đại ngoại trừ hiệu ứng hoặc trong các cách diễn đạt như thế này. Nó có thể bắt nguồn từ kỵ sĩ trong các bài hát và câu chuyện thời Trung Cổ, những người coi việc bảo vệ phụ nữ là một phần thiết yếu của danh hiệu hiệp sĩ, bao gồm khái niệm về danh dự và quý tộc. Bản thân thuật ngữ tiếng Anh "thiếu nữ gặp nạn" dường như lần đầu tiên xuất hiện trong bài thơ "Sylvia’s Complaint of Her Sexes Unhanishing" của Richard Ames năm 1692.

Lịch sử

Lịch sử cổ đại

Chủ đề về thiếu nữ gặp nạn nổi bật trong các câu chuyện của người Hy Lạp cổ đại. Trong thần thoại Hy Lạp, mặc dù có rất nhiều tài năng như nữ thần, thì vẫn có những thiếu nữ bất lực bị đe dọa hiến tế. Ví dụ, mẹ của Andromeda đã xúc phạm Poseidon nên ông đã gửi một con quái vật đến tàn phá vùng đất. Để xoa dịu ông, cha mẹ Andromeda đã buộc chặt cô vào một tảng đá trên biển. Người anh hùng Perseus đã giết chết con quái vật, cứu Andromeda. Andromeda trong hoàn cảnh đó, bị xích trần truồng vào một tảng đá, đã trở thành chủ đề yêu thích của các họa sĩ sau này. Chủ đề công chúa và rồng này cũng được theo đuổi trong thần thoại St George.

Lịch sử trung đại

Truyện cổ tích châu Âu thường xuyên có những anh hùng cứu mỹ nhân. Những phù thủy độc ác nhốt Rapunzel trong một tòa tháp, nguyền rủa Bạch Tuyết phải chết trong Bạch Tuyết và bảy chú lùn , và đưa công chúa vào giấc ngủ yêu thuật trong Người đẹp ngủ trong rừng. Tất cả những truyện này đều có một hoàng tử dũng cảm đến giúp đỡ cô gái, cứu cô và kết hôn với cô (mặc dù Rapunzel không phải do hoàng tử trực tiếp cứu, nhưng thay vào đó đã cứu anh khỏi bị mù sau khi cô bị lưu đày)

Anh hùng cứu mỹ nhân là một nhân vật nguyên mẫu của những mối tình lãng mạn thời trung cổ, điển hình là cô gái được một chàng kỵ sĩ giải thoát khỏi sự giam cầm trong tòa tháp của một lâu đài. The Clerk's Tale của Chaucer kể về những thử nghiệm lặp đi lặp lại và những cực hình kỳ lạ của bệnh nhân Griselda được lấy từ Petrarch. Emprise de l'Escu vert à la Dame Blanche (thành lập năm 1399) là một nhóm hiệp sĩ trật tự với mục đích rõ ràng là bảo vệ những phụ nữ bị áp bức.

Chủ đề này cũng được đưa vào thánh tích học chính thức của Giáo hội Công giáo - nổi tiếng nhất là câu chuyện về Thánh George, ông đã cứu một công chúa khỏi cảnh bị một con rồng nuốt chửng. Một bổ sung muộn cho tài liệu chính thức về cuộc đời của vị Thánh này mà không được chứng thực trong vài thế kỷ đầu tiên khi ông được tôn kính, ngày nay nó là hành động chính mà Thánh George được tưởng nhớ đến.

Ít được biết đến bên ngoài Na Uy là Hallvard Vebjørnsson, Thần Hộ mệnh của Oslo, được công nhận là một người tử vì đạo vì bị giết khi dũng cảm bảo vệ một phụ nữ - rất có thể là nô lệ - từ ba người đàn ông cáo buộc cô tội trộm cắp.

Hiện đại

Thế kỷ 17

Trong bản ballad tiếng Anh thế kỷ 17 The Spanish Lady (một trong số một số bài hát tiếng Anh và tiếng Ailen với tên gọi đó), một phụ nữ Tây Ban Nha bị một thuyền trưởng người Anh bắt, cô vô tình yêu kẻ bắt giữ cô và cầu xin anh đừng thả cô mà hãy đưa cô đi cùng đến nước Anh, và cô tự mô tả mình là "Một phụ nữ gặp nạn".

Thế kỷ 18

Thiếu nữ gặp nạn xuất hiện lần đầu trong cuốn tiểu thuyết hiện đại với tư cách là nhân vật chính trong tác phẩm Clarissa (1748) của Samuel Richardson, cô gái bị kẻ độc ác Lovelace quyến rũ và cưỡng bức. Cụm từ "thiếu nữ gặp nạn" cũng được tìm thấy trong The History of Sir Charles Grandison của Richardson (1753):

Và anh ấy đôi khi là một Hoàng tử hùng mạnh ... và tôi là một thiếu nữ gặp nạn

Trong thời trung cổ, hình tượng thiếu nữ gặp nạn là nhân vật chính của văn học Gothic, cô gái thường bị giam giữ trong một lâu đài hoặc tu viện và bị một nhà quý tộc tàn bạo hoặc các thành viên của các dòng tu cưỡng bức. Các ví dụ ban đầu trong thể loại này bao gồm Matilda trong The Castle of Otranto của Horace Walpole, Emily trong The Mysteries of Udolpho của Ann Radcliffe, và Antonia trong The Monk của Matthew Lewis.

Những nguy hiểm mà nữ anh hùng Gothic phải đối mặt đã bị Marquis de Sade trong Justine phơi bày nội dung khiêu dâm ẩn trong kịch bản.

Một khám phá về chủ đề của thiếu nữ bị bức hại là số phận của Gretchen trong Goethe's Faust. Theo triết gia Schopenhauer:

Thế kỷ 19

Những hành động sai lầm của thiếu nữ gặp nạn trong tiểu thuyết Gothic tiếp tục dưới hình thức biếm họa trong kịch tâm lý tình cảm thời Victoria. Theo Michael Booth trong nghiên cứu kinh điển English Melodrama, bộ phim kinh dị giai đoạn thời Victoria có một số nhân vật: anh hùng, nhân vật phản diện, nữ anh hùng, một ông già, một bà già, một người đàn ông và một người phụ nữ, tất cả tham gia vào một cốt truyện giật gân có chủ đề về tình yêu và giết người. Thường thì người anh hùng tốt nhưng không thông minh lắm sẽ bị một kẻ ác đầy mưu mô lừa bịp, hắn sẽ để mắt đến thiếu nữ cho đến khi số phận can thiệp để đảm bảo cái thiện chiến thắng cái ác.

Thế kỷ 20

Các ví dụ thường được trích dẫn về một cô gái gặp nạn trong truyện tranh bao gồm Lois Lane, một cô gái lúc nào cũng gặp rắc rối và cần được Siêu nhân giải cứu, và Olive Oyl, luôn ở trong trạng thái sẽ liên tục bị bắt cóc, yêu cầu Popeye phải giải cứu.

Thiếu nữ quyền lực

Những chủ đề này đã được cập nhật liên tiếp về các nhân vật thời hiện đại, từ 'nữ điệp viên' của thập niên 1960 đến các nữ anh hùng điện ảnh và truyền hình hiện tại. Trong cuốn sách The Devil With James Bond (1967), Ann Boyd đã so sánh James Bond với truyền thuyết của St. George và thể loại "công chúa và rồng" phiên bản hiện đại, đặc biệt khi Dr. No cưỡi chiếc xe tăng hình rồng. Chủ đề gặp nạn cũng rất nổi bật trong The Spy Who Loved Me, câu chuyện được kể bằng ngôi thứ nhất từ một phụ nữ trẻ là Vivienne Michel, cô bị bọn côn đồ đe dọa hiếp dâm, sau đó Bond giết chúng và tuyên bố cô là phần thưởng của anh ta.

Phản ánh về những thay đổi này, Daphne Blake của loạt phim hoạt hình Scooby-Doo (nhân vật trong suốt loạt phim bị bắt cóc hàng chục lần, rơi qua cửa bẫy, v.v.) được miêu tả là một nữ anh hùng theo chủ nghĩa nữ quyền khôn ngoan (trích dẫn: "Tôi đã có nó với cái thứ khốn nạn này!"). Bộ phim Sherlock Holmes năm 2009 có một tập phim cổ điển về thiếu nữ gặp nạn, trong đó Irene Adler (do Rachel McAdams thủ vai) bị trói vào một băng chuyền trong lò giết mổ công nghiệp, và được cứu khỏi việc bị cưa máy cưa đôi; Tuy nhiên, trong các tập khác của cùng bộ phim, Adler tỏ ra mạnh mẽ và quyết đoán - chẳng hạn như dễ dàng vượt qua hai tên côn đồ tìm cách cướp cô ấy (và bị cướp ngược lại). Trong cao trào của bộ phim, chính Adler là người cứu rỗi ngày hôm đó, tháo dỡ một thiết bị đầu độc toàn bộ thành viên của Quốc hội vào giây phút cuối cùng.

Cảnh cuối cùng trong bộ phim Enchanted của Walt Disney Pictures năm 2007, các vai truyền thống bị đảo ngược khi nhân vật nam chính Robert (Patrick Dempsey) bị Nữ hoàng Narissa (Susan Sarandon) biến thành rồng và bắt giữ. Trong một bộ đồ hóa trang King Kong, cô ấy đưa anh lên đỉnh của một tòa nhà chọc trời ở New York, cho đến khi người yêu của Robert là Giselle trèo lên đó với thanh kiếm trong tay và cứu anh ta.

Một sự đảo ngược vai trò tương tự được thể hiện rõ trong Cô gái có hình xăm rồng của Stieg Larsson, trong đó cảnh cao trào là nhân vật nam chính bị một kẻ giết người hàng loạt bắt, nhốt trong một căn phòng tra tấn dưới lòng đất, bị xích, bị lột trần và bị làm nhục khi người bạn nữ của anh ta bước vào để cứu anh và tiêu diệt kẻ thủ ác. Vẫn còn một ví dụ khác là Foxglove Summer, một phần Rivers of London của Ben Aaronovitch - nhân vật chính Peter Grant bị Nữ hoàng xứ Thần tiên trói và bắt giữ, và chính bạn gái của Grant đã cưỡi một con Ngựa thép đến giải cứu anh ta.

Một sự đảo ngược vai trò khác là trong Titanic, do James Cameron đạo diễn. Sau khi Jack bị còng tay vào một cái ống trong văn phòng, bọ bỏ mặc cho chết đuối, Rose đã bỏ gia đình để giải cứu anh ta.

Trong trò chơi điện tử

Trong trò chơi máy tính và trò chơi điện tử, các nhân vật nữ thường được đóng vai thiếu nữ gặp nạn, với việc cứu họ là mục tiêu của trò chơi.Công chúa Zelda trong phần đầu Legend of Zelda và người đã được Gladys L. Knight mô tả trong cuốn sách Female Action Heroes là "có lẽ là một trong số những nàng công chúa gặp nạn nổi tiếng nhất trong lịch sử trò chơi điện tử", con gái của Sultan trong Prince of Persia, và Công chúa Peach trong phần lớn loạt Mario là ví dụ khuôn mẫu. Theo Salzburge Academy on Media and Global Change, vào năm 1981, Nintendo đã đề nghị nhà thiết kế trò chơi Miyamoto Shigeru tạo ra một trò chơi điện tử mới cho thị trường Mỹ. Trong trò chơi, anh hùng là Mario, và mục tiêu của trò chơi là giải cứu một công chúa trẻ tên là Peach. Peach được miêu tả là mặc chiếc váy màu hồng và mái tóc vàng. Công chúa bị bắt cóc và mắc kẹt trong lâu đài của kẻ phản diện Bowser, được miêu tả là một con rùa giống rồng. Công chúa Peach xuất hiện trong 15 trò chơi Super Mario chính và bị bắt cóc trong 13 trò chơi. Các trò chơi chính duy nhất mà Peach không bị bắt cóc là bản phát hành Bắc Mỹ của Super Mario Bros. 2 và Super Mario 3D World, thay vào đó, cô ấy là một trong những nhân vật anh hùng chính. Zelda có thể chơi được trong một số trò chơi sau này của loạt Legend of Zelda và cũng đã thay đổi vai trò không còn là thiếu nữ gặp nạn như ban đầu.

Tham khảo

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Thiếu nữ gặp nạn.

Tài liệu

• Hans-Jürgen Lüsebrink: Die verfolgte Unschuld und ihre Advokaten – zur Rhetorik und öffentlichen Wirkung empfindsamer Rede im Frankreich des 18. Jahrhunderts. In: Klaus P. Hansen (Hrsg.): Empfindsamkeiten. Rothe, Passau 1990, ISBN 3-927575-15-1, S. 121–135.
• Pascal Nicklas: Aporie und Apotheose der verfolgten Unschuld. Samuel Richardson und Sophie von La Roche. In: Colloqium Helveticum. Nr. 24, 1996, ISSN 0179-3780, S. 29–60.
• Mario Praz: The Romantic Agony. 2. Auflage. Nachdruck. Oxford University Press, Oxford (England) 1991, ISBN 0-19-281061-8 (englisch).
• Gabriele Dietze: Hardboiled Woman. Geschlechterkrieg im amerikanischen Kriminalroman. Europäische Verlagsanstalt, Hamburg 1997, ISBN 3-434-50411-7.
• Hans-Dieter Gelfert: Kleine Geschichte der englischen Literatur. 2., aktualisierte Auflage. Beck, München 2005, ISBN 3-406-52856-2.
• Robert K. Klepper: Silent Films, 1877–1996. A Critical Guide to 646 Movies. McFarland, Jefferson (North Carolina/USA) 2005, ISBN 0-7864-2164-9 (englisch).
• Verena-Susanna Nungesser: Verfolgte Unschuld und Serienmörder. Strukturen, Funktionen und transmediale Transformationen des „Blaubart"-Märchens in angloamerikanischer Literatur und Film. Lit Verlag, Münster u. a. 2012, ISBN 978-3-643-11917-9 (zugleich Dissertation, Universität Gießen 2010).
• Mario Praz (1930) The Romantic Agony Chapter 3: 'The Shadow of the Divine Marquis'
• Robert K. Klepper, Silent Films, 1877-1996, A Critical Guide to 646 Movies, pub. McFarland & Company, ISBN 0-7864-2164-9

Tư liệu

• Mario Praz (1930) The Romantic Agony Chapter 3: 'The Shadow of the Divine Marquis'
• Robert K. Klepper, Silent Films, 1877-1996, A Critical Guide to 646 Movies, pub. McFarland & Company, ISBN 0-7864-2164-9